HISTORIE
De
Broederschap of Gilde
van Sint Joris is één van de oudste verenigingen
van
Nederland en kent een ononderbroken bestaan sinds het tweede deel van
de 14e eeuw, dat wil zeggen vanaf de periode
tussen 1370
en 1380. Het is een voetbooggilde en is georganiseerd als een
stadsgilde.
|
|

De vlakke baan gereed voor
het jaarlijkse schieten in de maand augustus
|
De oudste referenties worden gevonden in een
publicatie
uit 1680 van de historicus K. van Alkemade, die vermeldt dat in 1400 de
schutters van het Gilde zich al bekwaamden in de
‘wapenhandel'.
Een volgende referentie komt uit de leenboeken van de Abdij van
Leeuwenhorst (1261-1574) als in 1424 een huur van 3 schellingen wordt
geïnd van “die hantboechscut tot nortich een acker
daer hun
doel opstaen”. |

De Doel: Daar moet
de pijl naartoe
|
In deze aantekening wordt het gilde reeds als een
entiteit beschouwd, zodat men de stichting van het Gilde kan plaatsen
rond 1370-1380 mede gelet de aanvraag door Noordwijk in 1396 tot het
verlenen van stadsrechten aan Aelbrecht (de Ruwaart) van Beieren. Deze
rechten zijn toentertijd verleend, maar in 1398 omgezet in die geldend
voor een Heerlijkheid met eigen rechtspraak.
Na een lange periode van
een niet gereglementeerd bestaan besluiten de overheden van de
Broederschap om een “acte van fondatie” te vestigen.
|
Het Doelen gebouw voor 1925
|

Acte van 1477
|
Op 24 juni 1477 verschijnen de overheden en de
gemeene
schutters ten overstaan van Willem Jacobsz. van Noortich, notaris
publique, en zijn drie publieke getuigen om de Acte vast te stellen. De
acte vermeldt expliciet in het voorwoord dat: “Scuttarium ac
confrateriam et gildam pro futuris temporibus in bono et honore
firmiter fundare.”
|
In 1477 vervielen de Heervaartverplichtingen aan
de
landheer en werd de plaatselijke ordehandhaving deels door het Gilde
uitgevoerd. Na 1579 kwam een einde aan deze lokale verplichting en werd
en wordt nog altijd de schietsport in eigen kring beoefend. Er is
regelmatig contact met de voetbooggilden St. Joris in Tilburg en St.
Odulphus in Best. Gedrieën zijn zij de enige voetbooggilden in
Nederland.
|
Het Doelen gebouw in haar huidige staat
|

Sint Jorisvaandel
|
Verdere
informatie.
De Broederschap
bezit naast twee
gildeborden een aantal blazoenen van de voormalige Noordwijkse
Rederijkerskamer ‘Sicum Lilium inter Spinas' [Leliën
onder den
Doornen] (1535-ca. 1738) met als devies “ Wt Liefd' bestaen
” en een collectie oude vaandels en middeleeuwse wapens.
Tegenwoordig komt
het Gilde elke vrijdag
bijeen. In de periode van 1 mei t/m 31 augustus wordt in
competitieverband geschoten om de Jaarprijs. In de periode van 1
september tot en met 1 mei komen de Broeders in
sociëteitsverband
bijeen.
|
Daarnaast vindt
ronde de zomerwende het
jaarlijkse Zilverschieten plaats om zilveren prijzen. Ter definitieve
afsluiting van het schietseizoen wordt het najaarsschieten gehouden.
Beide evenementen worden afgesloten met de schuttersmaaltijd.Tijdens
het schietseizoen wordt in de maand augustus een
éénmalige wedstrijd op de vlakke baan gehouden om
een
wisselprijs. Deze baan wordt uitgezet op de laan naar de schijvenloods
en heeft een lengte van 50 meter.
|

Doelenvaandel
|
Foto Koningschieten 2012. 
|
ORGANISATIE
De Broederschap
is georganiseerd als
STADSGILDE, waarvan de opperste autoriteit berust bij de Deken. Hij
beslist bij onderlinge geschillen en waakt over de MORES van het Gilde.
De Koning heerst over de schutters en wordt in zijn taak bijgestaan
door twee Oude Vinders, aan wie hij taken kan delegeren, alsmede twee
Jonge Vinders, die hem assisteren bij de jurering tijdens de
schietwedstrijden. Om de Koningstitel wordt één
maal in
de zeven jaren gestreden tijdens het
KONINGSCHIETEN.
|
De overige
functies als Schout en
Vaandrig met hun adjuncten, Tamboer en Hellebaardier kennen allen
specifieke taken binnen de Schutterij. Naast de Schutterij bestuurt en
regelt het Sociëteitsbestuur de dagelijkse gang van zaken. De
leden
van het Bestuur kunnen delen van hun eigen taken delegeren aan anderen,
die niet tot het Bestuur horen.
|
Foto van de jaarlijkse
schietprijs.
|
|
In de kroniek ”Het gilde, levend
monument”
[ISBN 90 71854 16 7] een uitgave van de Stichting Gilde van Sint Joris
in 2004, wordt zeer uitgebreid ingegaan op de diverse aspecten van het
gilde en waarin opgenomen de beschrijving van de vaandels, blazoenen,
het armamentarium en de diverse unica van het gilde. |
Mocht U interesse hebben om de Broederschap of
Gilde
van Sint Joris nader te leren kennen dan bestaat de mogelijkheid om een
bezoek te brengen. U dient dan een verzoek in te dienen bij het
Sociëteitsbestuur van de Broederschap, Offemweg 17, 2201 HB
Noordwijk óf deel te nemen aan de rondleidingen tijdens de
Open
Monumentendag. De mogelijkheid is alleen van toepassing voor groepen
van 12-15 personen. |

Gildezaal in 1896
|